Wysyp MVNO na polskim rynku. Ale czy znajdzie się popyt na ich usługi?

This post is also available in: English

W 2018 r. liczba operatorów MVNO w Polsce zwiększyła się blisko trzykrotnie. Wynika to z dywersyfikacji oferty lokalnych ISP o usługi mobilne we współpracy z firmami pośredniczącymi w wynajmie infrastruktury od operatorów MNO.

Trzykrotnie wyższa baza operatorów MVNO

Według danych UKE na koniec 2018 r. na polskim rynku telefonii mobilnej działalność prowadziło przeszło 80 przedsiębiorców telekomunikacyjnych, w tym czterech operatorów infrastrukturalnych – Grupa Cyfrowego Polsatu, Orange, T-Mobile oraz P4 (Play Communications). Jest to baza blisko trzykrotnie większa niż w roku 2017, kiedy działalność tego typu zadeklarowało około 30 podmiotów.

Tak duży wzrost liczby operatorów świadczących usługi telefonii ruchomej wynika z pojawienia się na rynku firm, które posiadają umowę z operatorem komórkowym (MNO) i odsprzedają usługi kolejnym małym operatorom ISP. W efekcie takiej współpracy mali MVNO świadczą usługi telefonii mobilnej na postawie umowy, jaką mają z pośrednikiem, a nie bezpośrednio z operatorem komórkowym.

Wraz z większą liczbą podmiotów MVNO na rynku rok do roku wzrosła również liczba kart SIM obsługiwanych w tym modelu. Z danych regulatora wynika, że w 2018 r. było ich blisko 1,8 mln, co w skali roku oznacza wzrost o 13%. Stanowi to również efekt wygaszonego wpływu obowiązkowej rejestracji kart pre-paid, która zakończyła się w lutym 2017 r. Jest to baza, która nie obejmuje jednak kart SIM przypisanych usłudze bezpłatnego internetu BDI w ofercie Grupy Aero2 (Grupa Cyfrowego Polsatu). W ocenie PMR uwzględnia ona również nieaktywne karty SIM, które według definicji poszczególnych podmiotów mogą nadal spełniać status karty aktywnej.

Królowie MVNO

Najwięcej kart SIM wśród operatorów wirtualnych na polskim rynku obsługuje Grupa Cyfrowego Polsatu. Tutaj należy zwrócić uwagę, że usługi MVNO operatora obejmują obecnie wyłącznie dostęp do mobilnego internetu. Wcześniej spinały one w sobie również usługę głosową telefonii komórkowej w ramach marki Multioferta. W kwietniu 2018 r. Cyfrowy Polsat wyłączył jednak usługę głosową MVNO.

Kilkaset kart SIM posiadają w swoich bazach również Virgin Mobile Polska oraz Premium Mobile Polska. Virgin Mobile operuje na infrastrukturze mobilnej sieci P4 oraz T-Mobile. Z początkiem 2018 r. sieć Play przekazała w komunikacie informację, że podpisała szereg umów z Virgin Mobile Polska. Podpisane umowy przyznają Play, między innymi, opcję nabycia wszystkich udziałów w Virgin Mobile Polska do połowy 2020 r. Z kolei Premium Mobile działa w oparciu o infrastrukturę sieciową Polkomtelu. W I kwartale 2018 r. Polkomtel zainwestował w Premium Mobile, podnosząc kapitał akcyjny spółki z 17,6 do 36,8 mln zł. W październiku Grupa Cyfrowy Polsat zwiększyła zaangażowanie w wirtualnym operatorze, wnosząc do spółki markę a2Mobile (nadzorowaną dotychczas przez Grupę Aero2) wraz z całym przedsiębiorstwem.

Podaż a popyt na usługi MVNO

Rynek usług komórkowych świadczonych w modelu MVNO nie jest biznesowo łatwym rynkiem. Mocna, monopolistyczna pozycja operatorów infrastrukturalnych stwarza barierę dla rozwoju tego typu usług. Doświadczenie wielu podmiotów, które weszły na rynek, szybko potem rezygnując z działalności tylko potwierdzają ten trend. Mimo tego kolejne podmioty starają się zawalczyć o swój kawałek w torcie rynkowym – ich strategia coraz bardziej jednak różni się od poprzedników. Jak komunikuje regulator, w ubiegłym roku na rynku pojawiło się sporo operatorów MVNO, korzystających z pośrednictwa hurtowego firm trzecich we współpracy z operatorami infrastrukturalnymi. Są to w większości mali operatorzy lokalni/regionalni, dla których telefonia mobilna to nie jedyna usługa w portfolio. Korzystanie z pośrednictwa w dostępie do infrastruktury MNO oraz dywersyfikacja oferty (również trend pakietyzacji usług) pozwala tym podmiotom zminimalizować ryzyko biznesowe w razie niepowodzenia na rynku mobilnym.

W ocenie PMR zdecydowana większość nowych operatorów MVNO nie poradzi sobie na mocno konkurencyjnym rynku usług komórkowych i zaniecha swojej działalności w tym obszarze. W dużym stopniu decyduje o tym progowe nasycenie usługami telefonii komórkowej w Polsce, bazujące na sieciach MNO oraz silnie ograniczony popyt na usługi operatorów wirtualnych. Mocnym argumentem w tym względzie jest fakt, że nawet najwięksi MVNO pod względem zgromadzonej bazy klientów zmagają się z utrzymaniem rentowności finansowej. Na pewno nie pomagają w tym względzie niskie ceny usług komórkowych (często konkurencyjne względem oferty MNO), które pozostają dla nich dużym obciążeniem kosztowym.

W 2018 r. Premium Mobile zanotował 28,9 mln zł, co oznacza wzrost o prawie 87% r/r. Jednak bilans nie jest dla operatora korzystny. W ubiegłym roku Premium Mobile zanotował 20,5 mln zł straty operacyjnej i 20,8 mln zł straty netto. Koszty działalności operacyjnej wyniosły prawie 48,8 mln zł (co oznacza wzrost o 64%). Główną przyczyną tak wysokiego wzrostu są wyższe niż w poprzednim roku koszty usług obcych – wzrosły one o 68%, do 42,8 mln zł.

Delikatny wzrost przychodów w 2018 r. wykazało również Virgin Mobile Polska. Przychody spółki w ubiegłym roku wyniosły niespełna 98,5 mln zł, co oznacza wzrost o niecały 1%. Dla porównania w poprzednich latach spółka osiągała wzrosty przychodów: 20% i 120%. Równolegle Virgin Mobile wypracowało znacznie lepsze wyniki operacyjne. Strata operacyjna spółki skurczyła się z 22 do 3 mln zł, a na poziomie EBITDA spółce udało się wypracować dodatni wynik w przeciwieństwie do trzech poprzednich lat. Istotnie natomiast pogorszył się wynik netto Virgin Mobile – w 2018 r. spółka wykazała stratę 40 mln zł. Było to wynikiem wysokich strat finansowych.

Więcej informacji na temat rynku MVNO w Polsce znajduje się w raporcie PMR: Rynek telekomunikacyjny w Polsce 2019. Analiza rynku i prognozy rozwoju na lata 2019-2024.