Profil zaufany jako sposób załatwiania spraw urzędowych. Raport NIK

This post is also available in: English

Okres pandemii Covid-19 to również czas inwestycji w narzędzia technologiczne, który nie omija żadnego sektora – w tym również administracji publicznej. W ostatnim czasie sektor ten przechodzi dynamiczną transformację, która w głównej mierze napędzana jest przez wymagania obywateli co do nowoczesnych usług publicznych. Potwierdza to ostatni raport Najwyższej Izby Kontroli, w którym izba sprawdza funkcjonowanie elektronicznego systemu ePUAP, zarówno z punktu widzenia obywateli jak i administracji publicznej.

Rośnie liczba profili zaufanych oraz liczba e-usług

Niewątpliwie okres pandemii oraz wprowadzanych kolejnych obostrzeń w 2020 r. wpłynął na większe zainteresowanie Polaków platformą ePUAP oraz Profilem Zaufanym. Potwierdzają to statystyki publikowane przez NIK w swoim raporcie ,,NIK o usługach publicznych dla obywateli z wykorzystaniem platformy ePUAP”. Wynika z nich, że w okresie 2016-2020 r. wzrosła ponad trzykrotnie liczba obywateli posiadająca taki profil.

Jak podkreśla NIK, na zwiększone zainteresowanie Profilem Zaufanym przełożyły się trzy czynniki. Pierwszy odnośni się do obecnej sytuacji z pandemią Covid-19, która wpłynęła na trudności z załatwianiem urzędowych spraw. Drugi dotyczy licznych kampanii edukacyjnych organizowanych przez Ministerstwo Cyfryzacji dotyczących zalet Profilu Zaufanego. Ostatni czynnik, który mógł mieć największy wpływ to umożliwienie założenie tymczasowego, trzy miesięcznego Profilu Zaufanego w czasie pandemii. To rozwiązanie w dość istotny sposób ułatwiło obywatelowi całą procedurę związaną z założeniem takiego konta.

Jak podaje NIK ,,Do 30 czerwca 2020 r. założono 12,0 tys. tymczasowych profili zaufanych. W maju 2020 r. uruchomiona została aplikacja eDO App. umożliwiająca założenie i potwierdzenie profilu zaufanego oraz logowanie do usług e-administracji z wykorzystaniem e-dowodu oraz technologii komunikacji bliskiego zasięgu w smartfonie (tzw. NFC). Do dnia 2 lipca 2020 r. aplikację pobrano 44 tys. razy i dokonano 3,8 tys. potwierdzeń profilu zaufanego za pomocą e-dowodu, a do 9 lipca 2020 r. liczba logowań e-dowodem do usług administracji wyniosła 41 tys.”.

Z drugiej strony, z punktu administracji publicznej, w okresie objętym kontrolą, centralne organy administracji państwowej poszerzały liczbę dostępnych e-usług. NIK podaje, że od stycznia 2016 r. do końca czerwca 2020 r. gama takich rozwiązań wzrosła z 72 do 148. W raporcie izba publikuje również dane dotyczące popularności poszczególnych e-usług (badanie przeprowadzone w 2016 r.). Wynika z nich, że Polacy najczęściej wskazywali na potrzebę usług związanych z wymianą dokumentów (61%), zdrowiem (51%) oraz rejestracją pojazdów (45%).

Niezgodności

Raport zwraca również uwagę na nieprawidłowości w funkcjonowaniu elektronicznych systemów. Wyróżnia m.in. problemy dotyczące niskiego poziomu dostępności oraz działań administracji samorządowej. Pierwszy z nich odnośni się do obliczania dostępności ePUAP oraz Profilu Zaufanego w umowach między ministerstwem a COI. NIK wskazuje tutaj na niski poziom dostępności obydwu tych rozwiązań zawartych w umowie pomiędzy tymi podmiotami. Zdaniem izby kontroli poziom dostępności na poziomie 98% i 99% może prowadzić do sytuacji w której rozwiązania ePUAP oraz Profilu Zaufanego mogą być nieaktywne dla obywateli nawet przez odpowiednio 7,3 i 3,6 doby w ciągu roku.

Kontrola NIK dotyczyła również funkcjonowania platformy ePUAP i Profilu Zaufanego w administracji samorządowej. Według jej ustaleń najważniejsze problemy to:

• Tylko w jednym urzędzie nie podejmowano żadnych działań w celu informowania obywateli o możliwości załatwienia.
• W 16 urzędach brak było Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji (SZBI).
• W 11 urzędach brakowało pełnej i aktualnej informacji o posiadanych zasobach informatycznych do przetwarzania danych.
• W aż 16 urzędach nie przeprowadzono obowiązkowych audytów bezpieczeństwa informacji.
• W 12 jednostkach, w których przeprowadzono coroczny audyt sformułowano rekomendacje dotyczące wzmocnienia bezpieczeństwa przetwarzania informacji.
• W 9 urzędach konta 59 byłych pracowników urzędów były wciąż aktywne.
• 10% pracowników objętych innym badaniem miało możliwość zainstalowania na komputerach dowolnego oprogramowania, mimo że nie byli pracownikami służb informatycznych.